पूर्णिमा 2025 चे महत्त्व आणि तिथी : पूर्णिमा हा हिंदू पंचांगातील एक अत्यंत महत्वाचा दिवस आहे. प्रत्येक महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या अखेरच्या तिथीला पूर्णिमा म्हणतात, जेव्हा चंद्रमा आपल्या पूर्ण रुपात आकाशात उभा असतो. या दिवशी चंद्राचा प्रकाश अत्यंत तेजस्वी असतो आणि तो विविध धार्मिक कृत्यांसाठी शुभ मानला जातो. हिंदू धर्मानुसार पूर्णिमेचे महत्व केवळ धार्मिक नाही, तर मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यासाठीही आहे. चला, आता 2025 मधील पूर्णिमेच्या तिथी आणि त्याचे महत्त्व जाणून घेऊ.
2025 मधील पूर्णिमा तिथी
- सोमवार, 13 जानेवारी – पौष पूर्णिमा व्रत
- बुधवार, 12 फेब्रुवारी – माघ पूर्णिमा व्रत
- शुक्रवार, 14 मार्च – फाल्गुन पूर्णिमा व्रत
- शनिवार, 12 एप्रिल – चैत्र पूर्णिमा व्रत
- सोमवार, 12 मे – वैशाख पूर्णिमा व्रत
- बुधवार, 11 जून – ज्येष्ठ पूर्णिमा व्रत
- गुरुवार, 10 जुलै – आषाढ़ पूर्णिमा व्रत
- शनिवार, 09 ऑगस्ट – श्रावण पूर्णिमा व्रत
- रविवार, 07 सप्टेंबर – भाद्रपद पूर्णिमा व्रत
- मंगळवार, 07 ऑक्टोबर – अश्विन पूर्णिमा व्रत
- बुधवार, 05 नोव्हेंबर – कार्तिक पूर्णिमा व्रत
- गुरुवार, 04 डिसेंबर – मार्गशीर्ष पूर्णिमा व्रत
पूर्णिमा चे महत्त्व
पूर्णिमा हिंदू धर्मातील एक अत्यंत पवित्र आणि महत्त्वाचा दिवस आहे. हा दिवस चंद्राच्या पूर्ण रुपात होण्याचे प्रतीक आहे. भारतीय संस्कृतीत या दिवशी व्रत, पूजा, दान, स्नान आणि अन्य धार्मिक कृत्ये केली जातात. पूर्णिमेच्या दिवशी केलेली पूजा, विशेषत: सत्यनारायण पूजा, अती शुभ मानली जाते.
१. चंद्राची पूजा:
पूर्णिमेच्या दिवशी चंद्राची पूजा करणे अत्यंत महत्वाचे मानले जाते. चंद्र मनाचा कारक ग्रह मानला जातो आणि त्याच्या प्रभावाने मानवी मनावर चांगला परिणाम होतो. या दिवशी चंद्राच्या प्रकाशाने मानसिक शांतता मिळवता येते.
२. पितृ तर्पण (जल दान):
पूर्णिमा दिवशी पितरांना श्रद्धांजली अर्पित करणे आणि जल दान करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. यामुळे पितरांचा आशीर्वाद मिळतो आणि जीवनातील सर्व अडचणी दूर होतात.
३. तीर्थस्थानावर स्नान:
पूर्णिमा दिवशी तीर्थक्षेत्रांमध्ये स्नान करण्याचा प्रचलन आहे. ज्याला तीर्थस्थानाला जाऊन स्नान करणे शक्य नाही, तो घरात गंगाजल घालून स्नान करू शकतो. यामुळे पापांचा नाश होतो आणि पुण्य प्राप्त होते.
ज्योतिष शास्त्रात पूर्णिमेचे महत्त्व
ज्योतिष शास्त्रानुसार, पूर्णिमा ही एक विशेष तिथी आहे. चंद्रमा आपल्या पूर्ण रुपात असताना त्याचा प्रभाव व्यक्तीच्या मनावर अधिक असतो. चंद्राच्या प्रभावामुळे मानसिक स्थैर्य, सुख, समृद्धी मिळवता येते. हे विशेषत: महिलांच्या मानसिकतेवर सकारात्मक प्रभाव पडतो.
वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून पूर्णिमेचे महत्त्व
वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून देखील पूर्णिमा महत्त्वाची आहे. चंद्र पृथ्वीच्या वर्तुळात फिरत असताना त्याचा प्रभाव समुद्राच्या ज्वार-भाट्यांवर दिसून येतो. यामुळे पृथ्वीवरील पाणी आणि जीवांच्या शरीरातील पाणी यावर प्रभाव पडतो. मानव शरीराचे 70% पाणी असते, त्यामुळे पूर्णिमेच्या रात्री व्यक्तीच्या शरीरातील पाणीही चंद्राच्या प्रभावाने प्रभावित होते.
पूर्णिमा दिवशी पूजा आणि व्रत कसे करावे?
- प्रातःकाळी उठून स्नान: पूर्णिमा दिवशी सूर्योदयाच्या आधी उठून स्नान करणे आवश्यक आहे. शक्य असल्यास, गंगाजल घालून स्नान करा. यामुळे पापांचा नाश होतो आणि पुण्य मिळते.
- व्रताचे पालन: काही लोक पूर्णिमेच्या दिवशी उपवासी राहून भगवान विष्णू, शिव किंवा सत्यनारायणाची पूजा करतात. उपवासा वेळ सूर्यास्तापर्यंत ठेवला जातो.
- सत्यनारायण पूजा: सत्यनारायणाची पूजा विशेषत: पूर्णिमेच्या दिवशी अत्यंत लाभकारी आहे. यामुळे जीवनात सुख-शांति व समृद्धी येते.
- दान: पूर्णिमेच्या दिवशी दान देण्याचे महत्व आहे. गरजू व्यक्तींना अन्न, वस्त्र किंवा जलदान केल्याने पुण्य प्राप्त होते.
निष्कर्ष
पूर्णिमा हिंदू धर्मातील एक पवित्र आणि मानसिक शांती मिळवण्याचा दिवस आहे. या दिवशी केलेली पूजा, व्रत, दान आणि स्नान, या सर्वांद्वारे जीवनातील अडचणी कमी होतात आणि मानसिक शांती मिळते. प्रत्येक पूर्णिमेचा त्याच्या विशिष्ट महत्त्वाने, धार्मिक दृष्टिकोनातून एक खास संदेश आहे. म्हणूनच, पूर्णिमेच्या दिवशी व्रत करण्याची परंपरा संपूर्ण वर्षभर चालू ठेवली जाते.